Algemeen Thema 2015: Bekend, Beroemd, Bemind…

‘Bekend, Beroemd, Bemind …’ is het thema van de komende editie van de Brabantsedag. Het verwijst naar personen die een positieve invloed hebben gehad op de geschiedenis van Brabant. Hun nalatenschap zal de inspiratiebron zijn voor de wagenontwerpen in de cultuurhistorische optocht de laatste zondag van augustus.

Rooie Hoek Thema 2015: Ferdinand Verbiest

Ontwerp: Dennis Verhees, Martijn van Bree en René Kuijten

(klik op de plaatjes voor een grotere afbeelding)

Ferdinand Verbiest wordt bewonderd om zijn wijziging van de Chinese kalender op basis van zijn sterrenkundige waarnemingen. Het aftellen voor het vervroegde Chinese nieuwjaar kan beginnen.

Historie: 

Ferdinand Verbiest werd in 1623 in het Belgische Pittem. Hij studeerde geesteswetenschappen, filosofie en wiskunde in België. Nadat hij lid was geworden van de Jezuïeten in september 1641, ging hij naar Sevilla om theologie te studeren. Hier werd hij in 1655 tot priester benoemd. Hij maakte zijn studies theologie en astronomie in Rome af. Hij had altijd missionaris willen worden in één van de Spaanse missies in Midden-Amerika, maar de kerk verzocht hem om het geloof elders te gaan verkondigen: China.

In China hield hij zich naast het brengen van het geloof al bezig met het helpen met de hervorming van de kalender. De hervorming van de kalender was niet zozeer een vraag van betere of slechtere instrumenten of rekenmethoden, maar een astronomisch, natuurlijk en sociaal-politiek vraagstuk, aangezien de astronomie heel erg verweven zat in de Chinese cultuur. Hier waren dan ook verschillende andere groepen wiskundigen al tijden mee bezig geweest: de Han, Manchu (beide Chinees), en Uighuri (uit de tijd van de Mongoolse overheersing; arabische astronomie). De Jezuïeten hadden de opdracht dit over te nemen.

In 1661 ging de keizer (Shunzhi) dood, en zijn zoon (Kangxi, die nog maar 7 was) werd tijdelijk vervangen door vier regenten die vijandelijk waren opgesteld tegen de Jezuïeten en ervoor zorgden dat deze in de gevangenis kwamen. In 1669 greep de jonge keizer Kangxi de macht. In datzelfde jaar kreeg hij te horen dat er ernstige fouten zaten in de kalender van 1670, die gemaakt was door Yang Guangxian. De keizer riep daarom op tot een publieke test om de Europese en Chinese astronomie te vergelijken. 3 voorspellingen moesten worden gedaan:
De lengte van de schaduw van een zonnewijzer op een gegeven datum om 12 uur ‘s middags
De absolute en relatieve posities van de zon en planeten
De exacte tijd van een verwachte maanverduistering

Verbiest moest het opnemen tegen Guangxian. Aangezien Verbiest – in tegenstelling tot Guangxian – geholpen werd door telescopen en de nieuwste versie van de “Tabulae Rudolphinae” (stercatalogus & planetaire tabellen) won hij alle drie de tests, waardoor hij geïnstalleerd werd als hoofd van de wiskundige raad. Hij kwam in hoge aanzien van de Keizer

Nu de issues rond de kalender opgelost werden, ging Verbiest werken aan andere astronomische zaken. Hierop kreeg hij van de keizer totale leiding over het keizerlijk observatorium. Het huidige observatorium kwam uit 1442, en de instrumenten waren ouderwets. De instrumenten werden door Verbiest geschonken aan een museum, en hij ontwierp 6 nieuwe bronzen instrumenten. 3, die nog steeds bewonderd kunnen worden. Ondanks het gewicht van deze instrumenten, zijn ze zeer makkelijk te bewegen, wat blijk geeft van de kunde van Verbiest op het gebied van mechanica.

Andere bezigheden van Verbiest waren:
Vertalen van de eerste 6 boeken van Euclides’ Elementen (meetkundig en rekenkundig verzamelwerk) in Manchu.
Bouwen van een aquaduct
Maken van 132 kanonnen voor het keizerlijke leger
Ontwerpen van een nieuw affuit (onderstel kanon)
Maken van sterkaarten voor de keizer, zodat deze ‘s nachts de tijd wist.
Verbeteren van de Kunyu Wanguo Quantu wereldkaart (Ricci, 1604) tot zijn eigen versie (1674)
Ontwerpen van een stoommachine om schepen aan te drijven
Schrijven van het boek “Astronomia Europea,” een Latijnse encyclopedie over de ontwikkelingen in de westerse astronomie. Hierin beschrijft hij ook zijn ontwerp van een door stoom aangedreven voertuig. Hoewel het een schaalmodel was van slechts 65 cm, en het niet duidelijk is of het ooit ook echt gebouwd is, spreekt met hier wel van de eerste auto.

Verbiest overleed in Peking, kort na de val van een paard, aan zijn verwondingen die hij hierbij had opgelopen. Hij werd opgevolgde als hoofd wiskundige en astronoom van het hof door de Belg Antoine Thomas. Hij werd begraven 11 maart 1688, in een graf dat tegenwoordig op de campus ligt van het “University College of Political Science.” Verbiest was de enige westerling in de Chinese geschiedenis die de hoge eer van de keizer is toebedeeld in de vorm van een postume naam.

De belangrijkste overwinning die Ferdinand Verbiest in China heeft geboekt, waarmee hij zowel keizerlijk hoofdwiskundige en -astronoom werd en de vriendschap van de keizer won, was zijn aanpassing van de Chinese kalender. Een aanpassing tot de kalender die – op een zeer kleine wijziging na – nog steeds gebruikt wordt over de gehele wereld. Zijn overredingskracht zorgde ervoor dat er een extra maand uit de kalender van 1670 geschrapt werd door de keizer, wat ervoor zorgde dat het Chinese nieuwjaar van 1671 een maand eerder gevierd zou worden.

uitbeelding:

De Rooie Hoek laat Verbiest zien die met zijn sterrenkundige instrumenten bezig is de kalender aan te passen en de bewondering van de Chinezen hiervoor. De aanpassing is een feit en samen zal afgeteld worden voor het Chinese nieuwjaarsfeest.